رنگ آمیزی روی چوب
سلام دوستان خوبم. رضا کلاگر آستانی هستم و امروز با یکی دیگر از مقالات چوبی از چوبین هنر در خدمت شما هستیم و امیدوارم که بتوانیم یک مقاله خوب و کاربردی به شما تقدیم کنیم.
نکته اولی که باید بدانیم این است که چرا عموما چوب را رنگ آمیزی می کنیم و دلیل آن چیست و در چه مواقعی باید روی چوب رنگ آمیزی کرد!؟
فواید رنگ آمیزی روی چوب
نکته اولی که باید بدانیم این است که رنگ آمیزی موجب قوام و پایداری و استقامت شکل فیزیکی و دینامیکی چوب می شود و از طرفی چوب را در مقابل حشرات، قارچ ها، گرد و خاک، رطوبت و پوسیدگی و مواردی از این دست محافظت می کند و از طرفی جلوی بصری بهتر و جذاب آری به پروژه های چوبی می دهد و به همین سبب است که ما نیاز داریم تا روی چوب را با موادی مناسبی همچون رنگ بپوشانیم.
در حالت کلی، رنگ آمیزی روی چوب به قسمت های مختلفی تقسیم بندی می شود و دارای سلسله مراتبی است از جمله آنها:
سنباده کاری یا سنباده کشی
سنباده کاری، از جمله مهمترین قسمت رنگ کاری محسوب می شود. از آنجایی که ما ایرانیان یک ضرب المثل و یک بیت شعر معروف داریم و می گوییم:
»خشت اول گر نهد معمار کج تا ثریا می‌رود دیوار کج
در رنگ کاری و نقاشی سطح چوب هم داستان، دقیقا به همین شکل است. چه بسیار کارهای درجه یکی که توسط نجاران ساخته شده و توسط نقاشان معمولی بعد از رنگ، تبدیل به یک کار معمولی شده و چه بسیار کارهای معمولی که بعد از رنگ توسط اساتید زبردست، تبدیل به کارهای حرفه ای شده است.
پس باید به این نکته توجه کنیم که سنباده کاری، پایه و اساس رنگ کاری و نقاشی اصولی روی چوب است.
به صورت عمومی هم سنباده کاری، شامل سنباده زدن سطح چوب با نمره های مختلف سنباده مثل سنباده ی p60 و p100 به عنوان سنباده ی زبر شروع شده و تا سنباده های نرم تر ادامه پیدا می کنند.
در سنباده کاری ما باید سعی مان را برای اینکه در جهت الیاف چوب و در تمام قسمت های پروژه ی چوبی مد نظرمان به صورت یکدست اعمال کنیم و کلیه سطوح، سوراخ ها، شیارها و گودی ها و برآمدگی ها را سنباده بکشیم تا سطح کاری نرم و تمیز و بدور از زبری داشته باشیم.
بتونه کاری
قطعا بعد از سنباده کاری، مهمترین کار نقاشی بتونه کاری می باشد.
بتونه کاری هم به شکل های مختلفی با مواد مختلفی انجام می گیرد. شاید بپرسید منظور از بتونه کاری چیست منظور از بتونه کاری یعنی پر کردن شکاف ها، چاله ها، سوراخ ها، پوسیدگی ها و مواردی امثال اینها با موادی که به چوب بچسبد و در عین حال مقاومت خوبی داشته باشد و با چوب یکپارچه شود.
در حالت عمومی بتونه در صنایع چوب از موادی ساخته می شود که به صورت پودری می باشد و با آب مخلوط می شوند و به شکل خمیری در می آید و با استفاده از لیسه و کاردک روی سطح پروژه های چوبی اعمال می گردد از این رو بعد از بتونه کاری استادکاران منتظر می مانند تا سطح کار خشک شود و با سنباده کاری روی سطح بتونه خورده را صاف و یکدست می کند و اگر ببینند که مجدداً سطح نیاز به بتون کاری دارد بتونه کاری را آنقدر ادامه می دهند تا اینکه کلیه درزها و خلل و فرج ها پر شود.
به صورت کلی در بازار، چند نوع بتونه داریم بتونه های پودری، بتونه های فوری و شیمیایی، بتونه ی گرم.
ابتدایی ترین بتونه، گرد چوب و یا گرد سنباده می باشد که با چسب چوب ترکیب شده و خمیری سفت را ساخته و از آن استفاده می کنیم.
بتونه های پودری شامل موادی از جمله: مل، سیریش، اخرا، امرا و انواع پودر های دیگر می باشد
بتونه فوری هم به صورت مواد مخلوط همگنی که در صنایع شیمیایی و رنگسازی ساخته می شود، و به صورت آماده در قوطی های پلمب شد در رنگ فروشی ها در معرض استفاده ی عموم نقاشان می باشد. در این نوع بتونه، حلال اصلی تینر فوری می باشد.
بتونه ی گرم هم شامل مواد شیمیایی و مواد دیگری که با گرم کردن در سوراخ ها و درز ها قرار می گیرد و بعد از آن سنباده کاری می شود تا سطح چوب صاف گردد.
رنگ کاری
بعد از اینکه زیر سازی رنگ آماده شد، وقت آن است که رنگ را روی چوب اعمال کنیم اما، باید چند نکته را بدانیم و رنگ ها را بهتر بشناسیم.
شاپان
شاپان نوعی قیر تسویه شده است که به صورت غلیظ در قوطی های یک کیلویی و یا بیشتر در رنگ فروشی ها موجود است و نحوه ی استفاده از آن خیلی ساده ست و حلال آن بنزین می باشد.
ابتدا، بعد از باز کردن درب شاپان آن را به صورت کامل هم می زنیم و سپس مقداری از آن را در ظرفی ریخته (حدود یک قاشق غذاخوری) و بعد به آن حدود نیم لیتر بنزین اضافه می کنیم و کامل هم می زنیم و با یک پارچه ی بدون پرز، آن را روی یک تکه چوب آزمایش می کنیم تا از تیرگی و یا روشنی رنگ آن مطمئن شویم. و بعد از اطمینان خاطر از درست بودن طیف رنگی مورد نظرمان، آن را به صورت کامل روی پروژه ی چوبی اعمال می کنیم.
سیلر
سیلر ماده ای شیمیایی است که برای پوشاندن اولیه ی سطح چوب و پروژه های چوبی استفاده می شود و هدف از سیلر پر کردن خلل و فرج ریز چوب و قوام دادن و ضد نفوذ کردن سطح چوب کاربرد دارد.
اگه برای اولین بار است که سیلرزنی با سیلرپاشی می کنید، حتما الان دچار استرس هستید و می خواهید بدانید، چطور بزنم؟ چه مقدار بزنم؟ چطور حل کنم؟ با چه چیزی بزنم؟ و سوالات دیگر.
نگران نباشید، حلال سیلر تینر فوری می باشد و درصد اختلاط هم 1 به 3 و یا 1 به 4 می باشد. و نکته ای که در سیلر باید بسیار دقت کنیم هم زدن و همگن کردن در هر بار استفاده می باشد. سیلر را می توان با پارچه، لیسه، قلمو و پیستوله روی کار اعمال کرد.
معمولا بعد از دست اول سیلرزنی، سطح کار سنباده کاری شده و دوباره روی آن سیلر زده می شود و این کار تا زمانی که یک سطح بسیار صاف و صیقلی داشته باشیم ادامه پیدا می کند و در هر سری، سنباده ها از زبر به نرم تبدیل می شود.
کیلر
از نظر نوع استفاده، کیلر شباهت زیادی به سیلر دارد و وظیفه ی کیلر هم پر کردن خلل و فرج ریز روی سیلر می باشد. حلال کیلر هم تینر فوری می باشد و درصد اختلاط آن هم 1 به 3 و یا 1 به 4 می باشد. نحوه ی اعمال کیلر هم با قلمو و پیستوله روی سطح کار می باشد.
کیلر رنگی عسلی و رقیق تر از سیلر دارد و در صورت استفاده ی چند دست روی کار، سطح کار براق و صیقلی می شود.
نیم پلی استر
نیم پلی استر، ماده ای هست که به عنوان آخرین پوشش روی پروژ ه های چوبی استفاده می شود و بی رنگ و شامل دو جز می باشد. قسمت اول مایه ی اصلی و قسمت دوم خشک کن یا هاردنر می باشد.
حلال نیم پلی استر، تینر فوری می باشد و معمولا تینر فوری 10000 و 12000 و 15000 مناسب است و نکته ای که باید درمورد نیم پلی استر بدانیم این است که برای خشک شدن کامل نیم پلی استر باید دو جز آن را با درصد های مشخصی که معمولا 1 به 10 می باشد، ترکیب کنیم.
دلیل مصرف زیاد نیم پلی استر، قیمت تمام شده ی پایین آن می باشد و نحوه ی اعمال نیم پلی با استفاده از قلمو و پیستوله می باشد و هرچقدر نسبت اختلاط خشک کن با نیم پلی استر دقیق تر باشد، رنگ برق تری خواهیم داشت ولی اگر نسبت میزان خشک کن زیاد باشد، پوشش نهایی مات تر خواهد بود.
نیم پلی استر به دو صورت: نیم پلی استر براق و نیم پلی استر مات عرضه می شود و در صورتی که بخواهیم یک پوشش نیمه مات داشته باشیم می توانیم نیم پلی استر براق و مات را با درصد های مختلفی مخلوط کنیم تا یک پوشش نیمه مات یا نیمه براق داشته باشیم.
چند نکته برای شما از تجربیات خودم در رابطه با استفاده از نیم پلی استر می نویسم که امیدوارم مورد توجه شما قرار بگیره.
سعی کنید تا حتما از ماسک با فیلتر ذغالی استفاده کنید و در حین خشک شدن ابدا در محیطی که نیم پلی استر در حال خشک شدن هست حضور نداشته باشید، چون موجب سردرد شدید و کاهش قدرت بینایی می شود و تمرکز را از بین می برد.
خلاصه و جمع بندی
خب دوستان من، توی این مقاله به صورت عمومی و کلی در مورد رنگ آمیزی روی چوب حرف زدیم و در مورد سنباده زنی، بتونه کاری و رنگ آمیزی صحبت کردیم و در برخی موارد توصیه های شخصی خودم را در مقالات ذکر کردم تا با دید بازتری شروع به رنگ آمیزی و یادگیری در صنایع چوب کنید. در صورتی که سوالی هم داشتید، در بخش نظرات مطرح کنید تا بنده و تیم چوبین هنر پاسخگوی شما باشیم.
مخلص همه تونم. انشالله موفق باشید.
